Haluksy to problem znacznie poważniejszy niż estetyka i wygląd stopy. Choć oczywiście nie da się go ukryć i to nie tylko w przypadku letniego obuwia. Zdecydowanie częściej schorzenie występuje u kobiet (u ponad 50%), co jest związane zarówno z rodzajem obuwia, jak i trybem życia, wagą oraz genetyką.
Haluksy – objawy
Haluks (inaczej paluch koślawy) jest schorzeniem o charakterze zwyrodnieniowym, w którym stopa ulega zniekształceniu. Spektrum objawów i konsekwencji zdecydowanie wykracza poza aspekt estetyczny – haluksy utrudniają chodzenie, powodują duży ból, niełatwo dopasować obuwie w przypadku zaawansowanego stadium. Jeśli chodzi o haluksy objawy, które widać od razu to:
- deformacja palców – zmiany w obrębie stawu, zgrubienia u podstawy palca po wewnętrznej stronie stopy,
- rozwój płaskostopia poprzecznego.
Poza tym schorzeniu mogą towarzyszyć inne symptomy, takie jak:
- intensywny ból,
- zapalenie wysiękowe kaletki na wysokości stawu śródstopno-palcowego,
- bolące zgrubienia naskórka,
- narastające podwichnięcie stawu śródstopno-palcowego.
Jak i dlaczego powstają haluksy?
Jeśli chodzi o przyczyny wiele z nich leży po stronie pacjentów (a szczególnie pacjentek, choroba częściej dotyczy kobiet). Głównym „winowajcą” jest bowiem źle dobrane, niewygodne obuwie, wysokie obcasy, wąskie czubki butów. Kobiety zakładając efektowne lecz zabójcze dla stóp szpilki, narażają przednią część stopy na przeciążenia, a elegancki wąski czubek uciska paluch oraz łuk poprzeczny stopy. Właśnie tak dochodzi do deformacji stopy, a dalszą konsekwencją jest nierównomierny rozkład ciężaru ciała – paluch nie może już być stabilnym podparciem podczas chodzenia. Stopniowo pogarsza się także wytrzymałość struktur wzmacniających stopę, następuje osłabienie mięśni, a wewnętrzna krawędź stopy podlega nadmiernemu przeciążeniu. Wśród innych czynników sprzyjających powstawaniu haluksów wymienia się również:
- nadwaga,
- brak aktywności fizycznej,
- praca stojąca,
- płaskostopie podłużne,
- choroby zwyrodnieniowe (np. zapalenie stawów),
- niektóre choroby neurologiczne (np. mózgowe porażenie dziecięce),
- skłonności genetyczne – np. dziedziczenie nieprawidłowego kształtu stawu śródstopno-palcowego, wiotkość tkanki łącznej, specyficzne ustawienie kości śródstopia (najczęściej w linii żeńskiej).
Haluksy trzeba leczyć
Oczywiście najważniejsza jest zawsze profilaktyka, czyli noszenie wygodnych, dobrze dopasowanych butów, zapobieganie nadwadze oraz aktywność fizyczna. Elementem profilaktyki oraz leczenia haluksów są również odpowiednie ćwiczenia (bierne albo czynne). Proste ćwiczenia na haluksy można wykonywać w domu, poniżej przykłady:
- Ćwiczenie bierne wykonywane w pozycji siedzącej na podłodze lub krześle: Należy wyprostować nogi stopę skierować do goleni i chwycić dłonią duży palec. Następnie odgina się go jak najdalej od pozostałych, powtarzając ruch 30 razy.
- Ćwiczenie aktywne – potrzebny będzie pasek (np. bandaż) i pomoc drugiej osoby: Należy usiąść na podłodze, wyprostować nogi (palce u stóp skierowane do góry), oprzeć się dłońmi o podłogę i wyprostować plecy. Na wierzchniej stronie stóp układa się bandaż, osoba siedząca na przeciwko chwyta jego końce, a ćwiczący przyciąga palce u nóg przy oporze ze strony bandaża, jednocześnie szeroko rozstawiając palce na boki.
Jeśli chodzi o leczenie haluksów jest ono uzależnione od stopnia zaawansowania schorzenia i powinien zlecić je lekarz. Pamiętajmy – haluksy to problem, który należy zgłosić do odpowiedniego specjalisty! Oczywiście im wcześniej tym lepiej. Możemy wykorzystać ogólnie dostępne, domowe sposoby na haluksy, czyli:
- plastry albo żelowe osłony na haluksy – chronią bolesne miejsca, mogą zawierać lecznicze olejki,
- kliny międzypalcowe, separatory – przywracają właściwe ustawienie palcom, redukują ból,
- peloty żelowe, peloty w kształcie litery T, wkładki i półwkładki – poprawiają rozkład nacisku w stopie, zapobiegają płaskostopiu poprzecznemu i redukują rozwój koślawości palucha,
- poduszki ochronne pod przodostopie – zalecane przy wysokich obcasach,
- silikonowe wkładki metatarsalne – dla kobiet z płaskostopiem poprzecznym i haluksami,
- opaska na haluksy – żelowa wkładka, która zapobiega otarciom i utrzymuje paluch we właściwej pozycji,
- aparaty korekcyjne na dzień lub na noc – zalecane w profilaktyce, w leczeniu haluksów i w czasie rehabilitacji po operacji,
- Hallufix – szyna działająca profilaktycznie i leczniczo w fazie początkowej oraz przy pooperacyjnej rehabilitacji.
Operacyjne leczenie haluksów
Niestety czasem zmiany zwyrodnieniowe, zniekształcenia oraz ból są tak znaczne, że nie pomagają opisane domowe sposoby na haluksy. Wówczas lekarz zaleca najczęściej jedną z dostępnych metod operacyjnych:
- korekcja dokonywana tylko na tkankach miękkich w torebce stawowej i ścięgnach, z częściową resekcją głowy kości śródstopia (przy mało zaawansowanych haluksach),
- osteotomia Chevron – zabieg w obrębie głowy i kości śródstopia,
- osteotomie klinowe i półkuliste – wycięcie klina kostnego w obrębie kości z ewentualnym jego usunięciem lub przemieszczeniem dla korekcji deformacji,
- metoda Scarf – wczesne obciążenie operacyjne kończyny i stabilne zespolenie odłamów, metoda leczenia bezgipsowego,
- leczenie bezgipsowe metodą stabilnego zespolenia odłamów kostnych drutami Kirschnera po osteotomii klinowej lub półkolistej.
Istotnym elementem jest odpowiednia rehabilitacja pooperacyjna, a następnie profilaktyka (np. wygodne obuwie, ćwiczenia na haluksy, zalecana aktywność i zdrowa dieta zapobiegająca nadwadze).
Zdjęcia: shutterstock,pixabay.com
