Mindfulness to określenie, które znamy ze słyszenia, z przeczytania. Coraz więcej mówi się o tzw. treningach uważności. Podobnie jak z wieloma pojęciami czy zjawiskami, również w tym przypadku coś słyszeliśmy, coś wiemy, ale tak naprawdę nie potrafimy wytłumaczyć jak to ugryźć…
Mindfulness – teoria i definicja
Nie bez powodu pojawia się tu pojęcie uważności – w wolnym przekładzie tak tłumaczy się słowo mindfulness, ponadto trening uważności MBSR (Mindfulness Based Stress Reduction) to jeden z najbardziej znanych treningów redukcji stresu. Przyjrzyjmy się zatem z czego wynika rosnąca popularność mindfulness i z czym to się je. Zgodnie z najczęściej stosowaną definicją mindfulness to szczególny rodzaj uwagi świadomej, nieosądzającej oraz skierowanej na bieżącą chwilę (Jon Kabat-Zinn, 1990). Dotyczy zatem takiego doświadczenia świata, które znajduje się poza naszymi oczekiwaniami i jest rodzajem doświadczania rzeczy „takimi, jakimi są” (Ray, 2002). Uważa się, że w praktyce mindfulness jesteśmy całkowicie świadomi i obecni wobec doświadczeń z zewnątrz oraz wewnętrznych (myśli, emocje, wrażenia). Nie odnosi się to jednak do specjalnej koncentracji, a raczej do jakości bycia wobec każdego zjawiska.
Co nam daje praktyka uważności?
Mindfulness tylko pozornie nie przystaje do dzisiejszych czasów, pełnych wymagań, stresów, presji. Tak naprawdę uczy jak zachowywać równowagę niezależnie od sytuacji. Perspektywiczne spojrzenie (z lotu ptaka) na siebie i otoczenie daje o wiele większe możliwości, jeśli chodzi o reakcje na zachodzące zjawiska, pozwala w pełni świadomie zarządzać uważnością i co szczególnie ważne pomaga odciąć się od pewnych wyuczonych reakcji i mechanizmów.
Trening uważności
Najbardziej znanym i popularnym treningiem z tej dziedziny jest MBSR (Mindfulness Based Stress Reduction), czyli trening uważności, w którym łączy się świeckie tradycje medytacyjne z ćwiczeniami na rozpoznawanie i obserwację własnych myśli, emocji i doznań. Został opracowany jeszcze w latach 70-tych przez prof. Jona Kabat-Zinna z myślą o pacjentach borykających się z przewlekłym bólem, depresją, chronicznym zmęczeniem i stresem. Obecnie treningi MBSR są skierowane do szerokiej grupy odbiorców, którym pozwalają na wypracowanie bardzo istotnych umiejętności, takich jak
• aktywne skupianie uwagi,
• poczucie własnej skuteczności i postawy aktywnej,
• konstruktywne rozwiązywanie problemów,
• pielęgnowanie akceptującej postawy,
• uważne i skuteczne podejście do trudnych emocji,
• przeciwdziałanie rozproszeniu umysłu,
• budowanie postawy bezstronnej, spokojnej i stabilnej,
• doświadczanie rzeczywistości „tu i teraz”.
W ramach warsztatów stosuje się różne techniki, m.in.:
• świadome oddychanie,
• medytację na oddech,
• świadome odbieranie wrażeń z ciała,
• uważną i łagodną praca z ciałem, np. uważna joga,
• medytację siedząca,
• medytację na myśli, emocje, dźwięki,
• medytację w ruchu,
• uważne jedzenie.
W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że mindfulness i trening taki jak MBSR uczą jak wykorzystać własne zasoby i dzięki temu redukować stres, a także zarządzać nim. Uczymy się jak poprawić nastrój, równowagę i zwiększyć odporność psychiczną.
Zdjęcia: Shutterstock, menrepeller.com
